सृष्टीतील ह्या विविध चक्रांचे महत्त्व प्राचीन ऋषिमुनींनी जाणले होते. मोहेंजोदाडो येथील उत्खननात चार आर्‍या असलेले एक चक्र कोरलेले आढळून आले, ज्याची सूर्याचे प्रतीक म्हणून अर्चना केली जात होती. रामायणात असा उल्लेख मिळतो की चक्रवाक पर्वतावर (आजच्या सौराष्ट्रातील) विश्‍वकर्म्याने एक हजार आस असलेले एक चक्र निर्माण केले होते. हे चक्र म्हणजे सूर्य आणि त्याचे सहस्त्र आस म्हणजे सूर्याची सहस्त्र किरणे. विष्णुचे सहस्त्र पाद बनले, सूर्यच विष्णुचे सुदर्शन चक्र बनला, गरुडरूपी सूर्यच त्याचे वाहन बनला, सूर्याची सुवर्णपीत प्रभा विष्णुचे पीतांबर बनले आणि सूर्यविकासी कमळही विष्णुच्या हाती स्थिरावले. श्रीविष्णुच्या हातातील सुदर्शन चक्र हे सर्वश्रेष्ठ आयुध बनले, श्रद्धावानांचा प्रतिपाळ करणारे आणि श्रद्धाहिनांना नाश करणारे.
